Sunday, December 13, 2009

UNDERGROUND DOOR COMMERCIEEL TE ZIJN


“Als je niet commercieel bent, maak dan ook geen plaatjes”. Dit citaat van de Spookrijders uit het nummer Klokkenluiders geeft het eeuwigdurende spanningsveld weer tussen de typeringen ‘underground’ en ‘commercieel’ binnen de Hip Hop community.

Dit spanningsveld kan ervoor zorgen dat een artiest bij zijn achterban in aanzien daalt als die van mening is dat de artiest gezwicht is voor de commercialiteit. Het argument is in dit geval dat de artiest zijn authenticiteit heeft verloren door te kiezen voor het grote geld. Met dit stuk probeer ik het zwart/wit beeld dat er bestaat, inhoudende dat er of sprake is van een commerciële of van een underground artiest, met alle daaraan verbonden consequenties, te nuanceren. Hiervoor ga ik eerst te rade bij de Dikke van Dale voor de meest gangbare definitie van de begrippen:

un·der·ground
[underĝraunt] de; m 1 -s ondergrondse spoorweg 2 vd gevestigde opvattingen afwijkende subcultuur

com·mer·ci·eel
bn, bw de commercie betreffend; handels-: gericht op het maken van winst

Bij het bestempelen van een artiest als underground of commercieel spelen een aantal elementen een rol, namelijk: 1) de insteek waarmee de artiest zijn creatie maakt, 2) De creatie zelf en 3) De manier waarop de artiest zijn creatie in de openbaarheid brengt. Bij elk van de fases van het hiervoor genoemde creatieve (productie)proces is het mogelijk om de stempel underground of commercieel te gebruiken.

Als voorbeeld neem ik een artiest die bij het maken van zijn creaties een state of mind heeft die niet gericht is op het maken van winst maar puur op het uiten van zijn creatieve gevoelens. Het oordeel van het publiek is dus geen factor die een rol speelt in de uiteindelijke totstandkoming van de creatie. Nu blijkt bij het beluisteren van de track dat het een toegankelijk nummer is geworden waarvan gezegd kan worden dat het door een breed publiek gewaardeerd zal worden indien het nummer uitkomt. De verwarring ontstaat nu bij de achterban van de artiest indien deze artiest tot dan toe, door middel van hetzelfde creatieve proces, alleen maar nummers heeft gemaakt die een underground karakter hebben. Dat wil zeggen, nummers die niet gewaardeerd zullen worden door een breed publiek doordat de aard van het nummer teveel afwijkt van de gevestigde opvattingen over muziek die bij het brede publiek leven. Op basis van deze omstandigheden stelt de achterban van de artiest dat deze niet meer authentiek is omdat hij voor de commercialiteit gaat. Dit is een typisch geval van een argumentatie die gebaseerd is op onvolledige informatie. Op basis van dit voorbeeld is de artiest namelijk niet als commercieel te bestempelen aangezien zijn intentie bij het maken van het nummer niet op winst is gericht. Het feit dat er een toegankelijk nummer uit het creatieve proces is gekomen, is geen reden om de artiest commercieel te noemen.

Een interessantere kwestie is of de achterban van mening is dat de artiest ook aan authenticiteit inboet op het moment dat de artiest een undergroundnummer maakt dat echter door de inzet van massamedia door het grote publiek omarmt wordt. Verliest de artiest dan alleen door slim gebruik van de media zijn puurheid? Naar mijn mening kan de wijze waarop de marketingstrategie wordt ingezet geen afbreuk doen aan de authenticiteit van de artiest en het nummer indien er geen sprake is van een veranderde insteek bij het maken van zijn creaties. Vanaf het moment dat een creatie vastgelegd is op de gevoelige plaat en de artiest als het ware een stukje van zijn (pure) ziel heeft vereeuwigd, kan er een ander mechanisme in werking treden. Het creatieve proces is afgesloten en de regels van de markt ten aanzien van een product kunnen toegepast worden. Als dat marktmechanisme niet in werking gezet mag worden zonder de authenticiteit te verliezen kan je anders net zo goed geen plaatjes maken. Indien de artiest alle mogelijke marketingmiddelen benut om het nummer bij een zo groot mogelijk publiek bekend te maken kan hoogstens gezegd worden dat de artiest gebruik maakt van een commerciële marketingstrategie om zijn nummer aan de man te brengen. Je kan jezelf door het succes bij het grote publiek overigens nog wel afvragen of het een undergroundnummer pur sang betreft maar dat terzijde.

Het hiervoorgaande maakt duidelijk dat de tegenstelling commercieel-underground geen zuivere tegenstelling is. Een underground artiest kan namelijk gelijktijdig commercieel zijn door de wijze waarop hij zijn muziek op de markt brengt en misschien zelfs juist doordat hij commercieel is, zijn undergroundkarakter behouden (laat deze even marineren). De juiste tegenstelling van underground is mainstream.

Of aan het zijn van underground of mainstream een waarde-oordeel verbonden moet worden, laat ik aan de lezer over.


AlterEgo

No comments:

Post a Comment